آَشنایی با خواص بی نظیر عدس و انواع آن

عدس یکی از قدیمی ترین حبوبات و منابع غذایی است که 6500 تا 7000 سال پیش از میلاد مسیح کشت می شده است.این دانه ی خوراکی دارای دو بخش جدا است که درون یک پوسته قرار گرفته است.

گیاه عدس جزو گیاهان بومی شرق ،هند ،پاکستان ،کشورهای مدیترانه ایی ،نواحی مرکزی مصر ،اتیوپی و جنوب اروپا بوده و بعدها از این مناطق به آمریکای لاتین انتقال یافت. امروزه کشور های چین ، ترکیه ،ارمنستان و کرواسی تولیدکننده های اصلی عدس در جهان هستند وکشورهای دیگری همچون هند، کانادا، ترکیه، ایران، چین و بنگلادش از جمله کشورهایی در جهان هستند که تولید و مصرف عدس را انجام می دهند. به طور مجموع ،مساحت 4/6 میلیون هکتار در سطح جهان تحت کشت عدس قرار دارد و سالانه 4/2 میلیون تن از آن تولید می شود.

عدس در کشور های آسیایی به ویژه در هند بیشترین میزان مصرف را دارد.در کشور هند بسیاری از افراد گیاه خوار هستند وعدس منبعی غنی از پروتئین است و می تواند جایگزینی مناسب برای گوشت باشد.

عدس را می توان با پوست یا بدون پوست مصرف کرد .البته تا قبل از اختراع دستگاه تولید آرد ،عدس فقط با پوست مورد استفاده قرار می گرفت. پوست عدس دارای میزان زیادی فیبر رژیمی است. اما اگرپوسته ها جدا شوند این بخش مغذی به طور کامل از بین می رود. بهترین روش برای مصرف عدس هنگامی است که جوانه زده ،زیرا در این زمان حاوی مقادیر بالایی اسیدهای آمینه متیونین و سیستئین است که به تشکیل ماهیچه و تقویت عضلات کمک شایانی می کند.

ارزش غذایی عدس

عدس منبعی غنی از مواد معدنی مانند مولیبدنوم و فولات است. این دانه همچنین سرشار از فیبر، فسفر ،مس، و منگنز می باشد. علاوه بر این، عدس مقادیر زیادی آهن ،پروتئین، ، پانتوتنیک، روی ،پتاسیم و ویتامین B1 و ویتامین B6 را در خود دارد.

همانطور که گفته شد عدس سرشار از پروتئین است و به افراد گیاه خوار توصیه می شود برای تامین پروتئین مورد نیاز بدن خود از آن در برنامه غذاییشان استفاده کنند. اما برخی معتقدند که گوشت بهترین منبع پروتئین است.این باور درست است زیرا عدس تمامی اسید آمینه های موجود در گوشت را ندارد اما چربی آن از گوشت کمتر است.همچنین دارای کربوهیدرات ومواد مغذی است که سوخت و ساز بدن را افزایش می دهند و برای چربی سوزی و لاغری بسیار سودمند است.

همانطور که گفته شد عدس به دلیل پوسته ایی که دارد دارای فیبر است و به همین جهت می تواند سطح کلسترول را کاهش دهد.

مواد مغذی در یک فنجان عدس:

• میزان چربی کمتر از یک گرم
• 16گرم فیبر
• 18گرم پروتئین
• 40 گرم کربوهیدرات
• کالری آن به میزان 230 می باشد.

آشنایی با انواع عدس

جالب است بدانید که انواع مختلفی از عدس در بازار یافت می شود.برخی از این عدس ها بومی برخی کشور هاو مناطق هستند که تقریبا خاصیتی شبیه به یکدیگر دارند.

• عدس قهوه ایی یا پاردینای اسپانیایی
• عدس قرمز که تا حدودی طعم خاک دارد
• عدس سبز
• عدس سیاه یا بلوگا
• عدس فرانسوی یا پوی(PUY) با رنگ سبز
• عدس زرد

خواص عدس برای بدن و سلامتی

کنترل کلسترول خون

فیبر محلول موجود در عدس می تواند کلسترول خون را کاهش دهد.کلسترول بد (LDL) علت اصلی سفت شدن رگ ها و تجمع رسوبات چربی و مواد دیگر در سرخرگ ها است.که به جهت همین عوامل ، جریان خون دشوار می شود .حتی اگر شما گیاه خوار نیستید بهتر است گاهی از عدس به جای گوشت استفاده کنید تا پروتئین مورد نیاز بدنتان تکمیل شود و به همین ترتیب شما از افزایش سطح کلسترول خون خود جلوگیری خواهید کرد.

کاهش سطح قند خون با عدس

عدس دارای شاخص گلوکز (GI)پایین است .شاخص گلوکز پایین در عدس چنین مفهومی را می رساند:

هنگامی که شما عدس مصرف می کنیدکربوهیدرات موجود در عدس، قند شما را آرام آرام و در مدت زمان طولانی آزاد می کند و در نهایت سبب می شود سطحی ملایم و یکنواخت از انسولین در بدن شما آزاد شود.

فواید عدس در جلوگیری از دیابت

یکی از شایع ترین بیماری ها، بیماری دیابت است که به دلیل به وجود آمدن مقاومت در برابر انسولین و افزایش سطح قند خون به وجود می آید. عدس تغذیه ایی مناسب برای افراد دیابتی است زیرا همانطور که در مطلب قبلی گفته شد شاخص گلوکز در عدس پایین است. این بیماری رتبه ی ششم در عاملان اصلی مرگ و میر در دنیا را دارد .

عدس همچنین همانند دیگر حبوبات حاوی فیبر است.این فیبر رژیمی موجود در عدس سبب می شود سرعت جذب قند در خون کاهش پیدا کند و سطح خون را ثابت نگه می دارد. پس عدس و دیگر انواع حبوبات برای افرادی که از بیماری دیابت به ویژه نوع دوم آن رنج می برند توصیه می شود.

هضم بهتر غذا با عدس

همانطور که می دانید عدس سرشار از فیبر رژیمی است وهمین امر سبب می شود سلامت دستگاه گوارش بهبود یابد و مواد زائد به راحتی دفع شود.    عدس با دارا بودن فیبر رژیمی،حرکت غذا در مجاری گوراشی را سرعت می بخشد و جذب مواد مغذی آسان تر می شود.

عدس برای جلوگیری از یبوست

کمبود فیبر در بدن شما می تواند منجر به یبوست شود . خوردن غذاهای حاوی فیبر مانند عدس سبب نرم شدن غذاهای هضم شده می شود و حرکت روده ی بزرگ را آسان می کند و به خروج مدفوع از بدن کمک می کند.

مقابله با سرطان به همراه عدس

نوعی روتئین گیاهی به نام لکتین تاثیر بسیار زیادی بر روی سلول های سرطانی دارد و در برخی مواد غذایی مانند عدس ،بادام زمینی ،سویا ، گندم ونخود یافت می شود.لکتین چگونه بر سلول های سرطانی اثر می گذارد؟    لکتین با سمی کردن سلول های سرطانی، آنها را وارد مرحله ی خزان یاخته ای می کند.این خاصیت لکتین سبب می شود که از رشد سلول های سرطانی جلوگیری شود.

همچنین عدس علاوه بر لکتین گیاهی ،حاوی فیتواستروژن ها و آنتی اکسیدان هایی است که از برخی سرطان ها جلوگیری می کنند. این آنتی اکسیدان های موجود در عدس ، تاثیرات رادیکال های آزاد که سبب ایجاد سرطان می شوند را کمتر می کند. جالب است بدانیدکه این خاصیت عدس سرطان هایی که با هورمون های بدن ارتباط دارند همانند سرطان پروستات و سرطان پستان را بهبود می بخشد.

کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی

رژیم غذایی نادرست و سبک زندگی ناسالم و اشتباه احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را بیشتر می کند. بیماری های قلبی نیز یکی از علل های اصلی مرگ و میر در جهان هستند. مصرف عدس که سرشار از فیبر است می تواند احتمال ابتلا به بیماری و مشکلات قلبی را تا حدود زیادی کاهش دهد.

افزایش سلامت در بارداری با عدس

می دانیم که عدس سرشار از فولات یا اسید فولیک است و به همین دلیل می تواند سلامت مادر را در دوران بارداری حفظ کند. فولات یکی از ضروری ترین موارد برای رشد جنین درون رحم است .اسید فولیک ،در جلوگیری از خطر نقص های لوله ی عصبی جنین مثل شکاف مهره در دوره نوزادی نقش مهمی دارد.

عدس برای بیماری سلیاک

بیماری سلیاک چیست؟ سلیاک یک بیماری گوارشی است .افرادی که دچار این بیماری هستند ، نسبت به پروتئینی به نام گلوتن که در گندم ، جو و چاودار وجود دارد ،حساسیت دارند و در هضم گلوتن ناتوان هستند.     عدس جزو حبوباتی است که هیچگونه گلوتنی در آن وجود ندارد و مناسب برای افرادی است که درگیر این بیماری هستند.

عدس سرشار از آهن

عدس حاوی مقادیر بسیار زیادی آهن (آهن غیر هِم) است.بدن ما برای تولید هموگلوبین و حفظ روند طبیعی انتقال اکسیژن به آهن نیازمند است. غنی بودن عدس از آهن ،سبب جلوگیری از کم خونی و حفظ سلامت گلبول های قرمز خون می شود.

عدس،تامین کننده ی انرژی بدن

عدس سرشار از کربوهیدارت است و همین امر سبب می شود انرژی بدن شما افزایش یابد. مصرف عدس در وعده صبحانه به شما کمک می کند روزی پر از انرژی و فعالیت داشته باشید.

بازسازی سلول های بدن با عدس

عدس منبعی غنی از پروتئین است.میزان پروتئین موجود در این دانه ی گیاهی نه تنها بیشتر از دیگر انواع خوراکی ها (غلات)و دانه های گیاهی است بلکه میزان پروتئین آن با گوشت برابری می کند. مواد اصلی تشکیل دهنده ی بدن ما پروتئین است و نقش زیادی در شکل گیری اندام های ما دارد. همچنین پروتئین ،برای ترمیم بخش های آسیب دیده ی بدن نیز بسیار مفید است.

لاغری و کاهش وزن به همراه عدس

عدس میزان چربی و شاخص گلوکز پایینی دارد ،همچنین سرشار از کربوهیدرات است .با این که عدس میزان زیادی کربوهیدرات دارد ،اما کربوهیدرات موجود در آن در بدن با سرعت کمی هضم می شود.این خواص عدس سبب شده که این دانه به یکی از محبوب ترین خوراکی ها برای کسانی که به دنبال کاهش وزن و تناسب اندام هستند ،تبدیل شود.

افزایش سوخت و ساز بدن با عدس

ترکیبات ویتامین های B مانند ویتامین B6 در عدس وجود دارد که سبب افزایش سوخت و ساز بدن می شود.ویتامین های B علل اشتراکی برخی فرایندهای متابولیسمی(سوخت وساز) بدن هستند که در پروسه ی تولید انرژی بسیار تاثیر گذارند.

مصرف عدس (به ویژه در وعده صبحانه) سوخت و ساز بدن را بهبود می بخشد و تا شب پر انرژی خواهید بود.

پوستی سالم و صاف با عدس

رادیکال های آزاد می توانند به سلول های بدن ،مخصوصا سلول های پوستی آسیب جدی برسانند. عدس دارای آنتی اکسیدان هایی است که توانایی این را دارند تا از پوست در برابر آثار مخرب رادیکال های آزاد مراقبت و محافظت کنند. علاوه بر آسیب های پوستی ،رادیکال های آزاد سبب چین و چروک و پیری در پوست شما می شوند و با مصرف عدس می توانید از پوستتان تا جای ممکن در برابر این رادیکال ها،محافظت کنید.

عدس برای تنظیم و کاهش فشار خون

پتاسیم موجود در عدس به کنترل فشار خون بالا و حفظ فشار طبیعی خون ما بسیار کمک می کند. این بیماری می تواند برای انسان بسیار مشکل ساز باشد و سبب خطرات و مشکلاتی جدی مانند سکته ی مغزی شود و در نهایت ممکن است به مرگ یا فلج شدن منجر شود.

بنابراین با مصرف عدس نه تنها به پوست و تناسب اندامتان توجه کرده اید بلکه از مشکلات بسیار جدی و خطرناک هم جلوگیری خواهید کرد.

عدس برای بهبود عملکرد و سلامت مغز

عدس منبعی غنی از منیزیم است .منیزیم در تمامی عملکردهای بدن به ویژه در عملکرد سلول های مغزی و رگ های عصبی نقش مهمی را ایفا می کند.مصرف این ماده از مشکلات مختلفی که می توانند به عملکرد مغزی آسیب برسانند محافظت می کند.منیزیم به بازسازی سلول های مغزی کمک شایانی می کند علاوه بر فواید زیادی که برای مغز دارد ، از بیماری های ذهنی مانند آلزایمر پیشگیری می کند.

تقویت و بهبود دستگاه ایمنی با عدس

مصرف عدس موجب تقویت سیستم ایمنی بدن می شود. عدس سرشار از مواد معدنی ،ویتامین و آنتی اکسیدان است به همین جهت می تواند دستگاه ایمنی بدن شمارا تقویت کند و بدن شمارا در برابر بیماری ها مستحکم سازد.

خطرات مصرف بیش از اندازه عدس

با وجود ارزش غذایی بالای عدس و خواص فراوان آن برای سلامتی، مصرف بیش از اندازه ی عدس خطراتی را به دنبال دارد.

خطر ایجاد سنگ کلیه

برخی مواد غذایی از خانواده حبوبات و غیره مانند عدس ، لوبیا، سویا وکره بادام زمینی از مقادیر زیادی اگزالات تشکیل شده اند. ترکیبات اگزالات موجود در این مواد غذایی باعث تولید سنگ کلیه می شوند.در نتیجه افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند نیز باید از مصرف عدس و سایر موارد گفته شده ،خودداری کنند.

احتمال و خطر ابتلا به بیماری های کلیوی

همانطور که می دانیم عدس مقادیر بسیار بالایی پروتئین دارد به طوری که می تواند جایگزین گوشت باشد. اگر به بدن ما بیش از حد استاندارد پروتئین برسد ،کلیه ها وارد به فعالیت مضاف می شوند تا بتوانند پروتئین اضافی را از بدن ما خارج کنند. چنین وضعیتی در مدت زمان طولانی سبب آسیب به عملکرد کلیه و بروز بیماری های کلیوی می شود.

ایجاد گاز به علت تخمیر

ماده ایی به نام الیگوساکارید (قند هایی نظیر پنتوزان ، پرالترین 3تا 5درصد و استاچیوز)  در عدس وجود دارد و احتمال آن را به وجود می آورد که پس از مصرفش دچار ناراحتی شکم و معده شوید و در صورت مصرف بیش از اندازه ی عدس سبب افزایش باد شکم خواهد شد.

هنگامی که عدس به دستگاه گوارشی وارد می شود ،درون معده به درستی هضم نمی شود و پس از انتقال به روده ی بزرگ عمل تخمیر انجام می شود و در نتیجه گاز تولید می شود.

روش مناسب برای پخت عدس

برای جلوگیری از افزایش باد شکم بهتر است قبل از پخت عدس ، آن را به مدت یک شب بخیسانید. خیساندن عدس سبب می شود میزان الیگوساکارید ها کاهش یابند.

هنگام پخت نیز شما می توانید از سه فنجان آب برای پختن عدس استفاده کنید زیرا با این روش هضم آن آسان تر می شود. عدس سبز در مدت سی دقیقه به طور کامل پخته می شود در حالی که عدس قرمز برای پخت به مدت زمان بیست دقیقه نیاز دارد.