شناخت کامل تیروئید خوش خیم و بدخیم
منظور از تیروئید خوش خیم و بدخیم، شکل‌گیری گره‌هایی (ندول) داخل غده تیروئید است. گره‌های تیروئیدی، توده‌های جامد یا پر از مایع هستند که در غده تیروئید تشکیل می‌شوند. بیشتر گره‌های تیروئیدی جدی نیستند، علائمی ایجاد نمی‌کنند و به آن‌ها تیروئید خوش‌خیم می‌گویند. اما، درصد کمی از گره‌های تیروئیدی شامل سلول‌های سرطانی هستند و به همین دلیل، به آن‌ها تیروئید بدخیم می‌گویند. در این مطلب به بررسی علائم تیروئید خوش خیم و بدخیم و درمان آن می‌پردازیم.
علت به‌‌وجود آمدن گره تیروئید
شرایط و حالت‌های متعددی می‌توانند باعث ایجاد گره در غده تیروئید شما شوند. دلایل عمده این اتفاق شامل مشکلات زیر است.
1. رشد بیش‌ازحد بافت طبیعی تیروئید
رشد غیرمعمول بافت تیروئید گاهی اوقات آدنوم تیروئید نامیده می‌شود. دلیل این اتفاق مشخص نیست اما جای نگرانی زیادی ندارد. گره‌هایی که به این دلیل ایجاد می‌شوند، سرطانی نیستند و تنها ممکن است در برخی موارد آزاردهنده باشند. برخی از آدنوم‌ها، پرکاری تیروئید را به همراه خواهند داشت.
2. کیست تیروئید خوش خیم
حفره‌های پر از مایع (کیست‌ها) در تیروئیدف معمولا ناشی از آدنوم‌های تیروئیدی است. در بیشتر موارد، اجزا جامد و مایع در این کیست‌ها ترکیب می‌شوند. این کیست‌ها معمولا غیر سرطانی هستن اما، گاهی اوقات اجزا جامد می‌توانند سرطانی باشند.
3. التهاب مزمن تیروئید
یک اختلال تیروئید به نام بیماری هاشیموتو وجود دارد که می‌تواند باعث التهاب تیروئید و بزرگ‌شدن گره‌ها شود. این بیماری معمولا با کم‌کاری تیروئید همراه است.
4. گواتر چند گره‌ای
گواتر به مجموعه‌ای از بیماری‌ها می‌گویند که باعث بزرگ‌شدن غده تیروئید می‌شود. این اتفاق می‌تواند در نتیجه کمبود ید یا اختلال تیروئید باشد. گواتر چند گره‌ای حاوی چندین گره مجزا درون گواتر است. دلیل این اتفاق هنوز مشخص نیست.
5. سرطان تیروئید
احتمال سرطانی‌بودن گره کم است. با‌این‌حال، گرهی که بزرگ، سفت یا باعث درد و ناراحتی می‌شود نگران‌کننده است. در این موارد لازم است که به دکتر مراجعه کنید. برخی از عوامل خطر ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش می‌دهند. سابقه خانوادگی، سرطان تیروئید یا دیگر غدد درون‌ریز، یا سابقه قرارگرفتن در معرض تشعشعات ناشی از درمان دارویی یا تشعشعات هسته‌ای از این عوامل هستند.
6. کمبود ید
یکی دیگر از عوامل ایجاد ندول در غده تیروئید، کمبود ید است. همیشه در رژیم غذایی‌تان از نمک یددار استفاده کنید.
تشخیص تیروئید خوش خیم و بدخیم توسط پزشک
یکی از هدف‌های اصلی پزشک در فرایند تشخیص توسط پزشک این است که احتمال سرطانی‌بودن گره‌ها رد شود. پزشک همچنین می‌خواهد بداند که آیا تیروئید شما به‌درستی کار میکند یا خیر. به این منظور معاینه‌ها و آزمایش‌های زیر انجام می‌شوند.
1) معاینه بدنی: در معاینه بدنی پزشک از شما می‌خواهد چیزی را قورت دهید؛ چراکه گره معمولا در طول بلع بالا و پایین می‌رود. او همچنین به دنبال نشانه‌های پرکاری و کم‌کاری تیروئید می‌گردد.
2) تست‌های عملکرد تیروئید: آزمایش‌هایی که سطح هورمون محرک تیروئید و هورمون تولیدشده توسط غده تیروئید را بررسی می‌کنند و پرکاری یا کم‌کاری تیروئید را نشان می‌دهند.
3) سونوگرافی: پزشک بهترین اطلعات درباره گره‌ها را از سونوگرافی می‌گیرد. این اطلاع شامل تشخیص گره از کیست، اندازه و شکل گره، تعداد گره‌ها و... می‌شود.
4) بیوپسی: برای تشخیص سرطانی‌بودن گره با یک سوزن ریز، سلولی از آن را برای آزمایش برمی‌دارند.
5) اسکن تیروئید: در این روش ایزوتوپ رادیواکتیو ید به رگ بازوی شما تزریق می‌شود. بعد روی یک میز دراز می‌کشید و دوربینی مخصوص، تصویر تیروئیدتان را روی صفحه مانیتور نشان می‌دهد.
علائم تیروئید خوش خیم
در بیشتر موارد شما متوجه داشتن گره‌های خوش‌خیم نمی‌شوید. پزشک با یک معاینه ساده می‌تواند آن را تشخیص دهد یا امکان دارد در نتیجه اسکنی که برای بیماری دیگری انجام شده است، تشخیص داده شود. با این حال، در بعضی موارد تیروئید به اندازه‌ای بزرگ می‌شود که می‌توان آن را از روی پوست تشخیص داد. علائم ندول خوش خیم تیروئید در این مواقع عبارتند از:
- احساس‌شدن غده
- دیده‌شدن به صورت تورم
- تنگی نفس و مشکلات بلع
در برخی موارد گره‌های تیروئید، تیروکسین (هورمونی که توسط تیروئید ترشح می‌شود) اضافی تولید می‌کنند. تیروکسین اضافی می‌تواند علائم زیر را برای شخص ایجاد کند. البته چنین مواردی نادر هستند.
- کاهش وزن بی‌دلیل
- افزایش تعریق
- لرزش
- عصبی بودن
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
درمان تیروئید خوش‌خیم
روش‌های درمانی بستگی به نوع مشکل دارد. اگر پزشک تشخیص دهد که شما تیروئید سرطانی ندارید، می‌توانید درمان ندول خوش خیم تیروئید را از روش‌های زیر پیش بگیرید.
1. انتظار و معاینه مرتب
اگر نتیجه نمونه‌برداری نشان دهد که گره سرطانی ندارید، پزشک پیشنهاد می‌دهد که تنها وضعیتتان را تحت نظر داشته باشید. این کار معمولا به معنای انجام معاینه فیزیکی و تست‌های عملکرد تیروئید و حتی سونوگرافی در فواصل منظم است. همچنین در صورت بزرگ‌شدن گره، احتمالا یک نمونه‌برداری دیگر هم باید انجام دهید. اگر گره خوش‌خیم بدون تغییر باقی بماند، شاید هیچ‌وقت به درمان نیاز نباشد.
2. هورمون درمانی تیروئید
اگر آزمایش عملکرد تیروئید نشان دهد که غده شما به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند، امکان دارد پزشک هورمون درمانی را پیشنهاد دهد. در این روش از هورمون‌های تیروئید ساخته‌شده در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌کنند تا سطح این هورمون به حالت طبیعی برگردد. برای این روش معمولا قرص تجویز می‌شود.
3. عمل جراحی
جراحی برای هر دو تیروئید خوش خیم و بدخیم به کار می‌رود. در حالت خوش‌خیم، اگر گره آنقدر بزرگ شود که نفس‌کشیدن یا بلعیدن را مختل کند، احتمالا راهی جز جراحی باقی نمی‌ماند. همچنین ممکن است پزشک برای گوارترهای چند گره‌ای بزرگ، عمل جراحی را پیشنهاد کند؛ به‌ویژه زمانی که گوارتر مجاری تنفسی، مری یا رگ‌های خونی را منقبض کند. برای پرسش و پاسخ ندول تیروئید و کسب اطلاعات بیشتر حتما به فوق تخصص غدد مراجعه کنید.
علائم تیروئید بدخیم
فقط تعداد کمی از گره‌های تیروئید بدخیم هستند. تعیین سرطانی‌بودن گره تیروئید تنها از روی علائم امکان‌پذیر نیست و باید در معاینه و آزمایش مشخص شود. اکثر گره‌های سرطانی بدخیم به‌آرامی رشد می‌کنند و زمانی که پزشک شما ان‌ها را کشف کند، ممکن است بسیار کوچک باشند. سرطان‌های تیروئید که گره‌هایی سفت و بزرگ دارند در موارد نادر پدید می‌آیند. علائم ندول بدخیم تیروئید ممکن است به شکل‌های زیر ظاهر شود.
- تورم غیر معمول در گردن و غدد لنفاوی
- مشکل در تنفس و بلع
- کاهش وزن ناگهانی حتی با وجود عدم تغییر یا افزایش اشتها
- تپش قلب
- مشکلات خواب
- ضعف عضلانی
- عصبی بودن
روش‌های درمان تیروئید بدخیم
درمان تیروئید بدخیم و سرطانی معمولا شامل جراحی می‌شود که البته به نظر پزشک بستگی دارد. درمان‌های مربوط به گره‌های سرطانی را در ادامه توضیح می‌دهیم.
1. مشاهده و آزمایش
سرطان‌های بسیار کوچک خطر رشد کمی دارند. بنابراین، پزشک شما ممکن است قبل از شروع درمان، مدتی را مراقب آن‌ها باشد و تغییراتشان را مشاهده کند. این تصمیم معمولا با کمک متخصص تیروئید گرفته می‌شود. مشاهدات شامل سونوگرافی و انجام آزمایش خون است.
2. عمل جراحی
درمان رایج گره‌های سرطانی، برداشتن آن‌ها با عمل جراحی است. در گذشته در عمل جراحی، تقریبا تمام تیروئید را بر می‌داشتند و به آن تیروئیدکتومی می‌گفتند. اما امروزه در بیشتر جراحی‌ها تنها برداشتن نیمی از تیروئید برای جداکردن گره‌های سرطانی کافی است. هنوز هم در برخی موارد تیروئید را به‌طور کامل بر می‌دارند. عمل جراحی خطراتی را هم به همراه دارد. این خطرات شامل آسیب‌رسیدن به تارهای صوتی و غده‌های پاراتیروئید است که وظیفه کنترل سطح مواد معدنی در بدن را به عهده دارند.
3. روش فرسایش الکلی
گزینه دیگری که برای برخی گره‌های سرطانی کوچک به کار می‌رود، روش فرسایش الکلی است. این تکنیک شامل تزریق مقداری الکل در گره‌های سرطانی تیروئید برای ازبین‌بردن آن می‌شود. این روش جلسات درمانی زیادی را نیاز دارد.
جمع بندی
تیروئید خوش خیم و بدخیم مشکلی است که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید. در بسیاری از موارد هیچ علائمی ندارد و مشکلی هم برای افراد ایجاد نمی‌کند. اما، در بعضی موارد خاص می‌تواند باعث آزار و اذیت بیمار شود و نیاز به پیگیری و درمان داشته باشد. در بعضی موارد نادر، نوع بدخیم تیروئید که همان گره‌های سرطانی باشند، گریبان بیمار را می‌گیرد و باید به‌طور جدی به درمان آن را پیش گرفت.
آموزش جامع کاشت ناخن با ژل و پودر
علی کاظمی
نویسنده این مطلب
