توانبخشی کودکان بیش فعال و روش های توان یابی
بیش‌فعالی یا اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)، یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی-رشدی در دوران کودکی است که با رفتارهای تکانشی، بی‌توجهی و فعالیت بیش از حد همراه است. این اختلال امکان دارد بر عملکرد تحصیلی، روابط اجتماعی و حتی سلامت روانی کودک تاثیر بگذارد.
تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع، نقش مهمی در مدیریت موثر این اختلال دارد. برای توانبخشی کودکان بیش فعال بهترین راه مراجعه به مراکز درمانی معتبر است. در این مطلب اطلاعات جامعی در این زمینه با شما به اشتراک خواهیم گذاشت.
مشکلات کودکان بیش فعال
کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) با چالش‌های زیادی در زمینه‌های توجه، کنترل رفتار و تعاملات اجتماعی مواجه هستند. در ادامه، مهم‌ترین مشکلات این کودکان را معرفی می‌کنیم تا شما نیز با آنها بیشتر آشنا شوید. (منبع)
ناتوانی در تمرکز و توجه
کودکان بیش‌فعال اغلب در تمرکز بر وظایف یا بازی‌ها مشکل دارند. آنها ممکن است به‌راحتی حواسشان پرت شود و در انجام کارهایی که نیاز به توجه مداوم دارند، با مشکل مواجه شوند. این وضعیت می‌تواند بر عملکرد تحصیلی و یادگیری آنها تاثیر منفی بگذارد.
رفتارهای تکانشی
این کودکان معمولا بدون فکر کردن به عواقب، کارهایی را انجام می‌دهند. برای مثال، ممکن است پاسخ‌ها را قبل از پایان سؤال بدهند یا در بازی‌ها نوبت را رعایت نکنند. این رفتارها می‌تواند منجر به مشکلات اجتماعی و تعارض با دیگران شود که توانبخشی کودکان بیش فعال می‌تواند این مشکلات را به‌راحتی رفع کند.
فعالیت بیش‌ازحد
کودکان بیش‌فعال معمولا در موقعیت‌هایی که نیاز به آرامش دارند، نمی‌توانند بی‌حرکت بمانند. آنها ممکن است دائما در حال حرکت، دویدن یا بالا رفتن باشند، حتی زمانی که خطر آنها را تهدید می‌کند. این رفتارها می‌تواند در محیط‌های آموزشی یا اجتماعی مشکل‌ساز باشند.
مشکلات در پیروی از دستورالعمل‌ها
این کودکان اغلب در دنبال کردن دستورالعمل‌ها و انجام وظایف تا پایان مشکل دارند. آنها ممکن است کارها را نیمه‌تمام رها کنند یا مراحل را فراموش کنند، که می‌تواند بر عملکرد تحصیلی و مسئولیت‌پذیری آنها تاثیر بگذارد.
فراموش‌کاری و گم‌کردن اشیاء
کودکان مبتلا به ADHD ممکن است وسایل خود را مانند اسباب‌بازی‌ها، کتاب‌ها یا لوازم مدرسه به‌طور مکرر گم کنند. آنها همچنین ممکن است قرارها یا وظایف روزانه را فراموش کنند، که می‌تواند منجر به مشکلات در مدرسه و خانه شود. در روند توانبخشی کودکان بیش فعال نیز این مسئله بارها پیش خواهد آمد.
مشکلات در روابط اجتماعی
این کودکان ممکن است در برقراری و حفظ روابط دوستانه مشکل داشته باشند. رفتارهای تکانشی و ناتوانی در درک نشانه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به سوءتفاهم‌ها و تعارض با همسالان شود. این وضعیت می‌تواند احساس انزوا و کاهش اعتمادبه‌نفس را به‌دنبال داشته باشد.
روش های درمان و توانبخشی کودکان بیش فعال
درمان و توانبخشی کودکان بیش فعال (ADHD یا اختلال نقص توجه) نیازمند یک رویکرد چندجانبه و هماهنگ بین خانواده، درمانگران، معلمان و گاهی پزشکان است. در ادامه به‌صورت جامع و کاربردی به بررسی مهم‌ترین روش‌های درمانی و توانبخشی کودکان بیش‌فعال می‌پردازیم.
کاردرمانی کودکان بیش‌فعال (Occupational Therapy)
مراکز کاردرمانی کودکان بیش فعال بر بهبود مهارت‌های حرکتی، تنظیم هیجانات، توجه و تمرکز، و عملکرد اجرایی کودک تمرکز دارند. متخصصین در این مجموعه‌ها به کودک کمک می‌کنند تا بهتر با محیط اطراف تعامل کند و کارهای روزمره را مستقل انجام دهد.
روش‌ها:
- تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت: استفاده از فعالیت‌هایی مانند بریدن، ساخت کاردستی، بازی‌های حرکتی مثل پریدن یا راه رفتن روی خطوط.
- افزایش توجه و تمرکز: استفاده از تمرین‌های مبتنی بر تقویت کنترل توجه مانند فعالیت‌های با زمان مشخص.
- تنظیم حسی (Sensory Integration): بسیاری از کودکان بیش‌فعال دچار اختلال پردازش حسی هستند. کاردرمانگر از ابزارهایی مثل توپ‌های تعادلی، تاب حسی، برس‌های مخصوص برای لمس درمانی استفاده می‌کند.
- ساختاردهی به محیط: آموزش به والدین برای ساختن محیطی ساختارمند با حداقل محرک‌های مزاحم.
نکته کاربردی: کاردرمانگر ممکن است دفترچه تمرین خانگی برای والدین فراهم کند تا فعالیت‌ها در خانه نیز برای توانبخشی کودکان بیش فعال ادامه پیدا کنند. برای استفاده از کاردرمانی در افسریه کلیک کنید.
گفتاردرمانی کودکان بیش‌فعال (Speech Therapy)
کودکان بیش‌فعال ممکن است دچار مشکلات در مهارت‌های زبانی بیانی و دریافتی، مکالمه، درک دستورالعمل‌ها و سازماندهی کلامی باشند. گفتاردرمانی کلینیک دل آرام این مسائل را هدف قرار می‌دهد.
روش‌ها:
- تقویت درک شنیداری و حافظه کلامی: آموزش مهارت دنبال کردن دستورالعمل‌ها، حفظ داستان‌های کوتاه و درک مطالب شنیده‌شده.
- کار بر روی مهارت‌های کلامی – بیانی: افزایش دایره لغات، آموزش جمله‌سازی صحیح و توالی گفتار.
- تقویت مهارت‌های مکالمه: نوبت‌گیری در صحبت، رعایت قواعد گفتگو، نگاه چشمی و شروع و پایان مکالمه.
- مهارت‌های سازماندهی کلامی: کودک می‌آموزد افکارش را به صورت منطقی بیان کند؛ برای مثال تعریف یک داستان با ترتیب صحیح.
نکته کاربردی: گفتاردرمانی به‌ویژه برای کودکانی با ADHD همراه با اختلالات یادگیری یا تاخیر زبانی ضروری است.
نوروفیدبک برای کودک بیش‌فعال (Neurofeedback)
نوروفیدبک نوعی درمان غیرتهاجمی است که به کمک ثبت امواج مغزی، کودک یاد می‌گیرد که فعالیت مغزی خود را تنظیم کند. هدف اصلی افزایش توجه، کاهش بی‌قراری و کنترل هیجانات است.
روش‌ها:
- ثبت EEG (نوار مغز) در جلسات درمانی: کودک در حین تماشای انیمیشن یا انجام بازی رایانه‌ای قرار می‌گیرد و با کمک بازخورد بصری یا شنیداری، مغز یاد می‌گیرد امواج مطلوب را تولید کند.
- تقویت امواج بتا (مرتبط با توجه) و کاهش امواج تتا (مرتبط با بی‌توجهی): این تنظیم باعث افزایش توجه و کاهش بیش‌فعالی می‌شود.
- تعداد جلسات: معمولا بین ۳۰ تا ۴۰ جلسه لازم است تا نتایج پایدار حاصل شود.
نکته کاربردی: نوروفیدبک برای کودکان بیش فعال معمولا در کنار سایر درمان‌ها مانند رفتاردرمانی و کاردرمانی استفاده می‌شود و جایگزین کامل آنها نیست.
بازی‌درمانی (Game Therapy)
کودک از طریق بازی احساسات و افکار خود را بروز می‌دهد و می‌آموزد چگونه هیجانات خود را تنظیم کند، تعامل اجتماعی بهتری داشته باشد و تصمیم‌گیری منطقی‌تری داشته باشد. این روش توانبخشی کودکان بیش فعال می‌تواند موثرتر باشد.
روش‌ها:
- بازی‌های تخیلی: مانند خانه‌سازی، نقش‌آفرینی (پزشک، معلم، پلیس) برای شناخت هیجانات و تقویت مهارت‌های اجتماعی.
- بازی‌های قاعده‌دار: مانند دومینو، مار و پله، یا کارت بازی که توجه، کنترل هیجانات، صبر و نوبت‌گیری را تقویت می‌کند.
- بازی‌های فیزیکی: کمک به تخلیه انرژی و یادگیری مهارت‌های همکاری با دیگران.
- نقاشی و کار با خمیر: روش‌های غیرکلامی برای ابراز احساسات و اضطراب‌ها.
نکته کاربردی: در جلسات بازی‌درمانی، رفتارهای کودک توسط درمانگر مشاهده و تحلیل می‌شود و بر اساس آن مداخلات اختصاصی انجام می‌گیرد.
رفتاردرمانی (Behavior Therapy)
اصلاح رفتارهای مخرب، افزایش رفتارهای مطلوب و آموزش مهارت‌های خودکنترلی در این روش هدف اصلی است.
روش‌ها:
- سیستم پاداش و تقویت مثبت: ارائه جایزه یا امتیاز برای رفتار مناسب (مثلا تمرکز در انجام تکلیف، نوبت‌گیری در گفتگو)
- زمان‌سنجی و برنامه‌ریزی: کمک به کودک برای یادگیری مدیریت زمان، مثلا انجام تکلیف در ۱۵ دقیقه و سپس گرفتن استراحت.
- تکنیک‌های توقف رفتار: مانند "تایم‌اوت" یا نادیده گرفتن رفتارهای جلب توجه منفی.
- آموزش به والدین: والدین یاد می‌گیرند چگونه قوانین را به شکل ثابت اجرا کنند، واکنش مناسب به رفتار نامطلوب داشته باشند و الگویی مناسب باشند.
نکته کاربردی: ثبات در اجرای اصول رفتاردرمانی در خانه و مدرسه کلید موفقیت آن است. توصیه می‌شود والدین دفتر رفتار روزانه کودک را با درمانگر به اشتراک بگذارند.
مرکز کاردرمانی و توانبخشی کودکان بیش فعال
اگر به‌دنبال یک مرکز معتبر و تخصصی برای توانبخشی کودکان بیش فعال هستید، کلینیک توانبخشی دل آرام یکی از بهترین گزینه‌ها برای شماست. در این مجموعه، خدمات زیر به صورت کاملا تخصصی ارائه می‌شوند:
- کاردرمانی اختصاصی برای کودکان بیش فعال
- گفتاردرمانی و تقویت مهارت‌های ارتباطی
- جلسات نوروفیدبک با دستگاه‌های پیشرفته
- ارزیابی روانشناختی و مشاوره والدین
- برنامه‌ریزی شخصی‌سازی‌شده متناسب با نیاز هر کودک
- فضای شاد، امن و کودک‌محور برای افزایش همکاری درمانی
تیم درمانی این مرکز متشکل از کارشناسان با تجربه در حوزه رشد کودکان و اختلالات رفتاری است و با رویکردی علمی و انسانی، کودک و خانواده را در مسیر توان‌یابی همراهی می‌کند.
جمع‌بندی
توانبخشی کودکان بیش فعال فرآیندی زمان‌بر اما اثربخش است که نیاز به صبر، تخصص و همکاری مستمر دارد. با بهره‌گیری از روش‌های علمی نظیر کاردرمانی، گفتاردرمانی، نوروفیدبک، بازی‌درمانی و رفتاردرمانی، می‌توان علائم این اختلال را تا حد زیادی کنترل و مدیریت کرد. کلید موفقیت در درمان، انتخاب یک مرکز حرفه‌ای، شناسایی زودهنگام علائم و پیگیری مداوم روند درمان است. کلینیک دل آرام در این مسیر می‌تواند راهنمای مطمئنی برای شما باشد تا بتوانید کودک خود را به یک فرد همه‌فن حریف تبدیل کنید.
آموزش جامع کاشت ناخن با ژل و پودر
علی کاظمی
نویسنده این مطلب
